20 آذر 1387 / 11 ذی الحجة 1429 / 10 دسامبر 2008

«آيت الله سيد عبدالحسين دستغيب» ازعلماي بزرگوار و معلم اخلاق اسلامي بدست منافقان سرسپرده بيگانه بدرجه رفيع شهادت نايل آمدند. وي علوم صرف و نحو، منطق، فقه و اصول را آموخت سپس به نجف رفت و با درجه اجتهاد به تحصيل ادامه داد. آيت الله دستغيب همچون ديگر علماي آگاه اسلام دركنار تعليم علوم اسلامي به مبارزه با رژيم طاغوت پرداخت و بارها دستگير و زنداني شد. شهيد دستغيب در دوران انقلاب اسلامي، هدايت مردم استان فارس را بعهده داشت.
دكترعلي اصغر سروش اديب و مترجم تواناي ايران در74سالگي درگذشت. وي ازجمله نخستين گروه محصلان اعزامي به خارج بود و بعد ازاتمام تحصيلات و درجه اخذ دكتري به ايران بازگشت و به خدمت دولت درآمد. دكتر سروش پس از چندي مشاغل دولتي را رها كرد و به ترجمه پرداخت. ايشان افزون بر ترجمه كتب از زبان فرانسه و برعكس به زبانهاي انگليسي و عربي نيز تسلط داشت. ازآثار دكتر علي اصغر سروش كه ب آزادگي و علوّ طبع مشهوربود «فرهنگ مشابهات زبان فرانسه، امپراتوري روم و آغاز مسيحيت و تمدنهاي باستاني خاور نزديك» را مي توان نام برد.
همزمان با اوج تظاهرات مردمي ضد رژيم و درگيري‏هاي شديد مردم با مزدوران پهلوي در عاشوراي 1357 ش، يك افسر، دو درجه دار و چهار سرباز مسلح، به ناهارخوري افسران ارشد پادگان لويزان در شرق تهران حمله كردند و با رگبار مسلسل، بيش از هفتاد نفر از افسران ارشد و درجه‏داران رژيم را كشتند. حمله كنندگان به جز يك سروان، بقيه كشته شدند. اين اقدام متهوّرانه در بين نظاميان اثر زيادي بخشيد و همه از جان خود هراسان شدند. دولت نظامي ارتشبد ازهاري پس از وقوع اين حادثه كه در كنار گوش خود، در تهران، آن هم در يك محيط نظامي اتفاق افتاده بود، سعي كرد حقيقت اين خبر در پادگان‏ها منتشر نشود ولي در همان دقايق اوليه، خبر به اطلاع همه رسيد. در اين اوضاع، شاه، بيش از هر كسي در وحشت فرو رفت و نسبت به جان خود بيمناك شد. از اين زمان بود كه رييس دولت احساس كرد كه به هيچ وجه قادر به مهار كردن تظاهرات نيست و به زودي دولت او سقوط خواهد كرد.
تظاهرات ميليوني مردم در تهران و تمام نقاط كشور، همزمان با بزرگداشت شهادت سرور شهيدان، حضرت اباعبداللَّه الحسين(ع) در عاشوراي حسيني، بي‏نظيرتر از تاسوعا (ديروز) برپا گرديد. اين گروه‏هاي عظيم كه در طول مسير خود به سر دادن شعارهاي سياسي مي‏پرداختند، در ميدان آزادي تهران اجتماع كردند. پس از راهپيمايي روز عيد فطر و تاسوعا، اين تظاهرات، عظيم‏ترين اجتماع ضد دولتي مردم تهران به شمار مي‏رفت. در پايان راهپيمايي، قطعنامه‏اي هفده ماده‏اي قرائت شد كه در آن، بر سقوط و برچيده شدن بساط شاه، برقراري حكومت عدل اسلامي، رهبري حضرت امام خميني(ره)، آزادي واقعي، اجراي عدالت اجتماعي و تامين حقوق مردم و جلوگيري از هرگونه سلطه‏گري تاكيده شده بود كه به تصويب ميليون‏ها نفر از مردم انقلابي رسيد. اخبار اين راهپيمايي كه در صدر اخبار مهم جهان قرار داشت، جهانيان را متوجه اين مطلب كرد كه مردم ايران، رژيم سلطنتي را نمي‏خواهند و خواهان حكومتي اسلامي مي‏باشند.
آيت‏اللَّه حاج شيخ عبدالحسين چهرگاني غروي در سال 1289 ش (1328ق) در خانداني كه سابقه سه قرن روحانيت و مرجعيت در منطقه آذربايجان داشتند در نجف اشرف به دنيا آمد. وي پس از طي دوران ابتدايي به فراگيري علوم حوزوي روي آورد و از استادان نامداري همچون حضرات آيات: حاج ميرزا باقر زنجاني، شيخ حسين اهري و شيخ ابوالحسن مشكيني بهره بُرد. آيت‏اللَّه غروي در 22 سالگي راهي آذربايجان شد و به مدت سه سال از درس آيت‏اللَّه انگجي استفاده نمود. از آن پس در درس آيت‏اللَّه شيخ عبدالكريم حائري يزدي و سيد محمد حجت كوه كمره‏اي در قم شركت جست و به مدارج والاي علمي دست يافت. آيت‏اللَّه غروي پس از آن، در تبريز به تدريس و تعليم و ارشاد مردم و توجه به مباحث اخلاقي اشتغال پيدا كرد و جوانان را به اسلام اصيل رهنمون مي‏ساخت. اين عالم مجاهد در زماني كه انديشه‏هاي ضد ديني و الحادي از جانب بي‏دينان در جامعه مطرح شده بود، با دلايل قاطع به دفاع از حريم دين پرداخت كه بعدها با نام اسلام و شيعه به چاپ رسيد. ايشان همچنين در مبارزات مردم تبريز به همراه عالمان آن ديار از قبيل حضرات آيات: شهيد قاضي طباطبايي، سيد محمدعلي انگجي و ميرزا عبداللَّه مجتهدي شركت فعال داشت و نام وي، همواره در ذيل اعلاميه‏هاي عالمان تبريز به چشم مي‏خورد. آيت‏اللَّه غروي پس از پيروزي انقلاب اسلامي، از سوي مردم آذربايجان شرقي به عضويت مجلس خبرگان برگزيده شد و تا پايان عمر در اين سنگر مشغول خدمت بود. سرانجام آن فقيه وارسته پس از عمري سرشار از خدمات ديني، در بيستم آذر 1373ش در 84 سالگي جان به جان آفرين تسليم كرد و پس از تشييعي با شكوه در تبريز و قم، در قم به خاك سپرده شد. در روز فوت ايشان، سه روز در آذربايجان شرقي عزاي عمومي اعلام گرديد و مجالس ختم باشكوهي تشكيل شد.
فقيه اصولي، محدث رجالي و جامع معقول و منقول، آيت‏اللَّه ميرزا كاظم تبريزي از علماي مشهور حوزه‏هاي علميه نجف و قم، در حدود سال 1299 ش (1340ق) در تبريز به دنيا آمد و در نوجواني به تحصيل علوم ديني روي آورد. وي پس از گذراندن دروس مقدمات و سطح در 21 سالگي به نجف كوچيد و از حضرات آيات: شيخ موسي خوانساري، شيخ محمدرضا آل‏ياسين، سيد ابوالحسن اصفهاني، شيخ محمدكاظم شيرازي، سيدمحسن حكيم و سيد محمود شاهرودي بهره‏هايي وافر برد. آيت‏اللَّه تبريزي همچنين به مدت بيست سال از محضر درس فقه، اصول، رجال و تفسير آيت‏اللَّه سيد ابوالقاسم خويي استفاده كرد و از برترين تلامذه‏اش محسوب مي‏شد. فرزانه تبريز، همزمان با تحصيل، به تدريس سطوح عاليه و پس از چندي به تدريس خارج فقه و اصول پرداخت تا اين كه در سال 1349 ش به قم آمد و يكي از پر بارترين مجالس درسي حوزه را تشكيل داد. آيت‏اللَّه تبريزي بر علوم مختلف همچون: فقه، اصول، حديث، رجال، تفسير، تاريخ، ادبيات، رياضيات، هيئت، هندسه، كلام، فلسفه و منطق تسلط فراوان داشت و با زبان‏هاي انگليسي و فرانسه نيز آشنا بود. برخي از تاليفات فراوان او كه سر به ده‏ها مجلد مي‏زند عبارتند از: شرح عروةُالوثقي در 150 جلد، القواعد الفقهيه در 50 جلد، تطبيقاتُ الوسايل در 20 جلد، الاصول الجديده در 10 جلد، الفقه المُيسَّر و شرح اسفار. اين عالم بزرگ سرانجام در 20 آذر 1374 برابر با 18 رجب 1416 ق در 75 سالگي درگذشت و در قم به خاك سپرده شد.
« ابو عبدالله محمّد بن عُمَر واقِدي» محدث مورخ برجسته قرن دوم هجري قمري بدرود حيات گفت و در گورستان خيزَران بغداد بخاك سپرده شد. او از نوجواني به گردآوري حديث همّت كرد و از علمايي چون« مالِكِ بن اَنَس» و« سُفيانِ ثوري » احاديث معتبر شنيد. واقدي از قديم ترين مورخان عرب محسوب مي شود و كتابهاي متعددي درباره فتوحات عربها و غزوات پيامبر اسلام (ص) تأليف كرده است از جمله اين تأليفات «التّاريخُ و المَغازي و المَبعَث، اَخبار مكه، فُتوحُ الشّام، مَقتَلُ الحُسَين (ع)، تاريخُ الفُقَها و ذِكرُ القرآن» را مي توان بر شمرد.
«ابو عبدالله محمد بن معاذ جيّاني» منجم و رياضيدان آندلسي درگذشت. او از مردم شهر جيّان آندلس بود و در جواني چند سالي در مصر بويژه در قاهره به سر برد. جيّاني منجم و رياضيداني برجسته و زبردست بود و از مدافعان جدّي كتاب اصول اقليدس بشمار مي رفت. برخي از آثار جيّاني درباره نجوم به زبانهاي لاتيني و عبري موجود است. «شرح مقاله پنجم كتاب اصول اقليدس و اَلاَسرارُ في نتايِج اَلاَفكار» از جمله آثار مهم جيّاني بشمار مي رود.
ميرزا جوادآقا فرزند حاج ميرزا شفيع، عارفي كامل، عالمي عامل،سالكي و اصل و فقيهي گرانقدر بود. وي در تبريز متولد شد و پس از تحصيل مقدمات و سطوح به نجف اشرف عزيمت كرد و از محضر اساتيد برجسته‏اي چون حاج آقا رضا همداني، آخوند خراساني، محدث نوري و آخوند همداني استفاده نمود. ميرزا جواد ملكي در سال 1320 قمري پس از مراجعت به ايران در تبريز سكني گزيد و در اوج مشروطيت به قم مهاجرت كرد. وي به تمام معني اهل عبادت و تهجد بود. آيت اللَّه بهاءالديني، شيخ عباس تهراني و حضرت امام خميني از شاگردان برجسته‏ي او مي‏باشند. از مرحوم ملكي آثار ارزنده‏اي از جمله اسرار الصلاة، المراقبات، اعمال السنة، رساله‏اي در فقه و رساله‏ي لقاءاللَّه به جاي مانده است. اين عالم رباني سرانجام پس از يك عمر تلاش در راه تهذيب انسان‏ها در سحرگاه يازدهم ذي‏الحجه‏ي سال 1344 قمري به ديار باقي شتافت و در قبرستان شيخان قم به خاك سپرده شد.
ابوالحسن علي بن شمس العلما سيدابراهيم ملقب به ممتاز العلماء، از بزرگان علماي هند بود. وي پس از تحصيل مقدمات به فراگيري معقول و منقول پرداخت. وي در 1327 ق به نجف اشرف رفت و از محضر درس سيدمحمدكاظم يزدي، آخوند خراساني، شيخ زين‏العابدين مازندراني و آقا ضياءالدين عراقي استفاده برد. ممتاز العلما پس از پنج سال به زادگاه خود، لكهنو برگشت و به تدريس و تاليف و ارشاد مردم پرداخت. اثبات النُّبُوَّه، الامامه و تجزي الاجتهاد از تاليفات اوست.
«آلفرد نوبل» شيميدان سوئدي در63سالگي درگذشت. نوب درجواني براي تأمين هزينه زندگي اش به روسيه مهاجرت كرد و بعد ازمدتي درسايه استعداد سرشارش درعلم شيمي، شيميداني برجسته شد. نوبل درسال1867ميلادي موفق به اختراع ديناميت شد. او بنيانگذار جوايز معروف به نوبل است. اين جوايز هرسال در5 رشته فيزيك، شيمي، پزشكي، ادبيات و صلح جهاني به دانشمنداني امداد مي شود كه در راه اعتلاي صلح و پيشرفت علوم گامي مثبت برداشته اند.
اعلاميه حقوق بشر درمجمع عمومي سازمان ملل متحد تصويب شد وبدين ترتيب حقوق طبيعي و اجتماعي افراد بشر مورد تأييد يك سازمان بين المللي قرارگرفت. اعلاميه حقوق بشر را هيئتي ازنمايندگان كشورهاي مختلف، به توصيه سازمان ملل تهيه و تدوين كردند. اين اعلاميه بعدها مورد تصديق كليه كشورهاي عضو سازمان ملل قرارگرفت. اعلاميه حقوق بشر شامل يك مقدمه و 30 ماده است و درماده اول آن به برابري افراد بشر و حاكميت روح برادري درميان آنان اشاره شده است. درجهان امروز اعلاميه ياد شده فقط راهگشاي استكبار جهاني براي اعمال نفوذ در ديگر نقاط جهان است.
خانم اميلي ديكِنْسون، بانوي شاعر امريكايى در دهم دسامبر 1830م در ايالت ماساچوست امريكا به دنيا آمد. اميلي در ابتدا در زادگاهش و سپس در يك كالج به تحصيل پرداخت اما به سبب آنكه عميقاً از تعليم و تربيتي چنان خشك و خشونت‏آميز رنج مي‏برد، دنباله تحصيل را رها كرد و در خانه به وسيله معلم خصوصي و مطالعات شخصي بر وسعت معلومات خود افزود. ديكنسون در اواسط عمر به دنبال آشنايى با برخي نويسندگان معروف امريكا، به ادبيات علاقه‏مند شد و با الهام از آثار آنان، اشعار فراواني سرود. سال‏هاي پاياني عمر اميلي ديكنسون به انزوا و گوشه‏گيري در زادگاهش گذشت و او بيشتر وقتش را به پرورش گل و سرودن شعر مصروف داشت. از وي نزديك به دو هزار قطعه منظوم بر جاي مانده كه تنها سه منظومه از آن‏ها در زمان حياتش انتشار يافت. پس از مرگ، اشعار او به صورت يادداشت‏هاي پراكنده و گاه با خط ناخوانا در گوشه و كنار اتاقش پيدا شد كه شش سال پس از مرگش در ديواني انتشاريافت و پيروزي عظيمي در ادبيات امريكا به دست آورد. هم‏چنين چاپ كامل اشعار ديكنسون 38 سال پس از مرگ وي در سال 1924م اتفاق افتاد. به طور كلي، نمي‏توان اشعار ديكنسون را به عصري معيّن، منسوب كرد. اشعار وي از رنج درون و شكنجه پنهاني او حكايت دارد كه همه در قطعه‏هاي كوتاه و موجز چون رباعي و با وزني خاص و قالبي ساده گنجانده شده و از قدرت عجيب در تصوير و ترسيم و از نفوذ فراوان و از سبكي پاكيزه و اعجاب‏آور برخوردار است. بي‏آنكه بتوان اميلي ديكنسون را با شاعري معين سنجيد، مي‏توان او را در شمار چند تن بانوي شاعر بزرگ جهان به شمار آورد كه شهرتش پس از مرگ، روزافزون شد واشعارش در نسل بعد، نفوذ بسيار يافت. خانم اميلي ديكنسون، سرانجام در پانزدهم مه 1886م در 56 سالگي درگذشت.
سرزمين كوبا واقع در امريكاي مركزي در 27 اكتبر 1492م توسط كريستُف كُلُمْبْ دريانورد معروف ايتاليايى كه در خدمت دربار اسپانيا بود، كشف شد و از همان زمان زير سلطه استعماري اسپانيا قرار گرفت. با اين حال، فعاليت‏هاي آزادي‏خواهي كوبا از قرن نوزدهم آغاز گرديد و در طول اين قرن ادامه يافت. اما علي رغم تمامي تلاش‏ها و حتي جنگ‏هاي چريكي، اسپانيا اين شورش‏ها را سركوب كرد و حاكميت استعماري خود را بر كوبا ادامه داد. در اين ميان، امريكا بارها تمايل خود مبني بر الحاق كوبا به خاك ايالات متحده را اعلام كرد و اين درخواست در سال‏هاي پاياني قرن نوزدهم، با توجه به اوج‏گيري مبارزات مردم كوبا عليه اسپانيا، به صورت جدي‏تري مطرح شد. اين در حالي بود كه اسپانيا نيز براي رها شدن از مشكلات پيش آمده، درصدد ارائه خودمختاري تدريجي به كوبا بود. البته اين تصميم، مورد نظر امريكا نبود چرا كه ايالات متحده به دنبال بهانه‏اي براي حذف اسپانيا و جاي‏گزيني خود در اين منطقه بود. در اين ميان و به دنبال درگيري كوتاه مدتي كه در فوريه 1898م بين امريكا و اسپانيا روي داد، چون اسپانيا توانايى جنگ با امريكا را نداشت به مذاكره روي آورد و از پاپ تقاضاي ميانجي‏گري نمود. مذاكرات دو كشور در نهايت به معاهده پاريس انجاميد كه در تاريخ دهم دسامبر 1898م به امضا رسيد و شرايط سخت و ناگواري را بر اسپانيا تحميل نمود كه واگذاري مناطق كوبا و اطراف آن به امريكا از آن جمله بود. در اين تاريخ، هرچند حاكميت استعماري 406 ساله اسپانيا بر كوبا خاتمه يافت، اما استعمار نوين، جاي‏گزين آن شد كه تا زمان انقلاب ضد ديكتاتوري در سال 1959م، به مدت 61 سال ادامه يافت. از آن زمان و با كوتاه شدن دست امريكا از كوبا، دشمني‏هاي ايالات متحده با كوبا همچنان ادامه دارد.
ماكْسْ پِلانْگ، فيزيك دان و رياضي‏دان بزرگ آلماني در 23 آوريل 1858م به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات دانشگاهي، به سمت استادي دانشگاه مونيخ دست يافت و به تحقيقات متعددي در زمينه انرژي پرداخت. تا سال 1899م، دانشمندان تصور مي‏كردند كه انرژي به طور اتصالي جريان دارد ولي ماكس پلانك در 14 دسامبر 1899م به جامعه فيزيك برلين اظهار داشت كه انرژي به صورت انفصالي است كه آن را دامنه انرژي يا كوآنتاي انرژي مي‏گويند. اين يافته علمي با اصول و قوانيني كه تا آن روز دانسته شده بود وفق نمي‏كرد و طبعاً مخالفاني براي پلانك به وجود آورد، ولي اين مخالفت‏ها بيش از 5 سال طول نكشيد زيرا تئوري انيشتين كه متكي بر توري كوآنتا بيان شد، ارزش واقعي و حقيقي تئوري پلانْكْ را معلوم نمود. ماكس پلانك به سبب ارائه نظريه كوآنتا، در سال 1918م جايزه نوبل فيزيك را دريافت كرد. پلانك كه از مخالفين سرسخت هيتلر، ديكتاتور توسعه طلب آلمان نيز به شمار مي‏رفت، تحقيقات جامع و ارزش‏مندي در زمينه ترموديناميك، فيزيك نظري، حرارت، تشعشع و نور انجام داد و آثاري در اين زمينه‏ها از او بر جاي مانده است. پس از جنگ جهاني دوم، دولت آلمان مي‏خواست به مناسبت نودمين سال تولد پلانك جشني برپا كند كه پلانك چند روز زودتر در دهم دسامبر 1947م درگذشت.